Türkiyə İsveç və Finlandiyanın NATO-ya üzv qəbul edilməsinə razılıq verib. Bu barədə Türkiyə Prezident administrasiyası məlumat yayıb.
Məlumata görə, sözügedən razılıq Türkiyənin tələblərinin qəbul edilməsi fonunda əldə edilib. Belə ki, hər iki ölkə PKK və onun qollarına qarşı mübarizədə Türkiyə ilə tam əməkdaşlıq etmək barədə razılığa gəliblər. Bu istiqamətdə terrorizmlə mübarizədə kəşfiyyat məlumatlarının mübadiləsi üçün strukturlaşdırılmış əməkdaşlıq mexanizmi yaradılacaq. Həmçinin müdafiə sənayesi məhsullarının tədarükünə qoyulan embarqo aradan qaldırılacaq, bu istiqamətdə əməkdaşlıq genişləndiriləcək. Eləcə də Finlandiya və İsveçin Avropa İttifaqının təhlükəsizlik mexanizmlərində mümkün qədər geniş iştirakına dəstək veriləcək.
Mövzu ilə bağlı Sosial Tədqiqatlar Mərkəzinin baş mütəxəssisi, politoloq Tural İsmayılov Herbiand.az-ın suallarını cavablandırıb.
– Türkiyə Finlandiya və İsveçin NATO-ya üzv olmasına razılıq verdi. Türkiyə bundan nə əldə edəcək?
– Türkiyə hal-hazırda geostrateji gücünü gücləndirərək regional güc mərkəzi olmaqdan çıxıb və əsas qlobal siyasi güc mərkəzlərindən biri halına gəlib. Türkiyə bundan böyük dividentlər əldə edəcək. Nəzərə almaq lazımdır ki, dünyanın ən böyük hərbi blokunun qərarları Türkiyəsiz mümkün deyil. Sonuncu addımda Türkiyə bir daha nümayiş etdirdi ki, onun razılığı və qərarı olmadan NATO-da hansısa bir dəyişikliklər baş verə bilməz. İkincisi isə uzun illərdir PKK və FETÖ terror yanlıları Türkiyədən qaçaraq Şimali Avropa ölkələrinə – əsasən də İsveç və Finlandiyaya sığınmışdı. İsveç və Finlandiya PKK və FETÖ-yə qarşı mübarizədə Türkiyənin yanında olacağını qeyd edib. Bu, Türkiyənin əldə etdiyi ən böyük qazanclardan biridir.
– Bu, Türkiyənin NATO-da mövqeyinin daha da güclənməsinə gətirib çıxara bilərmi?
– Türkiyənin NATO-da mövqeləri onsuzda kifayət qədər güclüdür. Türkiyə hərbi və müdafiə sənayesi baxımından NATO-nun ən güclü ölkələrindən biri halına gəlib. Nəzərə almaq lazımdır ki, Türkiyənin, özəlliklə Şimali Avropa ölkələrinin NATO üzvlüyü məsələsində mövqeyinin nəzərə alınması, İsveç və Finlandiyanın Türkiyəni yola gətirmək üçün Türkiyəyə tərəf addımlar atmağı onların NATO-da nə qədər güclü olduğunun göstəricisidir. Məhz Türkiyə güclü olduğuna görə ABŞ qırıcı təyyarələrinin verilməsi məsələsində NATO-da tərəfdaşı olan Türkiyəyə qarşı uzun müddət haqsızlıq etdi. Nəticədə Türkiyə Rusiyadan S-400 hava hücumundan müdafiə sistemlərini almaqla bağlı qərar verdikdən sonra ABŞ geri addım atmağa başladı. Ona görə də hesab edirəm ki, Türkiyənin NATO-da mövqeləri onsuzda kifayət qədər güclü vəziyyətdədir. Məhz Türkiyənin NATO-da mövqeyinin güclü olması beynəlxalq imperializmi narahat edir.
– NATO bu genişlənmədən nə əldə edəcək və bunun Alyansa hansı təsirləri olacaq?
– NATO əlbəttə özünün gücünü və təsir dairəsini göstərməyə çalışır. Özəlliklə Rusiya aqressiyasının genişlənməsi və özünə yaxın çoğrafiyalarda separatçılığı təşviq eləməyi NATO-nun imkanlarının daha da genişlənməyinə səbəb olur. NATO göstərir ki, alyansa üzv olan Pribaltika ölkələri, eyni zamanda üzvlüyə can atan digər ölkələri Rusiyanın təsirlərindən və işğalçı aqressiv münasibətindən qoruya bilir. Bu baxımdan NATO genişlənməklə bir neçə məqsədə nail olur. Birinci məqsəd, NATO bir daha göstərir ki, Rusiyadan daha güclüdür. Hətta Rusiya sərhədlərinin tam yaxınlığına qədər gəlib çata bilir. İkincisi, NATO bir daha nümayiş etdirir ki, onun genişlənməyi heç bir formada qarşısı alınmayan bir prosesdir. Rusiya, Çin və NATO-nun genişlənməyinə qarşı olan bütün qüvvələr nələr etsələr də buna əngəl ola bilməyəcəklər.
– Rusiyanın bu genişlənməyə reaksiyası necə ola bilər?
– Mənə elə gəlir ki, sırf İsveç və Finlandiyanın NATO üzvlüyü hələ o qədər tez həll olunası məsələ deyil. Bəli, Türkiyənin burda razılığı əldə edildi. Amma NATO çox qısa bir müddətdə və çevik şəkildə hansısa bir formada İsveç və Finlandiyanı NATO-ya üzv qəbul etməyəcək. Amma bu ölkələr NATO üzvü olmasa da həmişə Avropa ailəsinin bir üzvü olub. Həm Avropa İttifaqı, həm ABŞ ilə yaxşı siyasi münasibətlərə malik olublar. Bu isə heç bir formada Rusiyanı narahat etməyib. Çünki Şimali Avropa ölkələri Rusiya ilə də eyni siyasi məsafəni qorumağa çalışıb. Əlbəttə Rusiya buna qarşı kəskin reaksiyalar verə bilər. Hansısa siyasi mənada İsveç və Finlandiyaya qarşı addımlar ata bilər. Amma bütövlükdə bu ölkələr hətta NATO üzvü olsa belə Rusiya ilə münasibətlərini o qədər korlayacağını düşünmürəm. Buna Rusiyanın hansısa hərbi və digər formada reaksiya verəcəyi də o qədər inandırıcı və real görünmür.
