5 iyul 1881-ci il, Azərbaycan Cümhuriyyətinin qurucularından biri, ikinci və sonuncu baş nazirimiz Nəsib bəy Yusifbəyli o zaman Yelizavetpol adlanan Gəncədə anadan olub.
Nəsib bəy doğma şəhərində gimnaziyanı bitirəndən sonra 1902-ci ildə Odessada yerləşən Novorossiysk universitetinin hüquq fakültəsinə daxil olub. Amma 1905-ci ildə birinci rus inqilabı başlayarkən çar hökuməti universiteti bağladığından təhsilini tamamlaya bilməyib.
Gəncəyə qayıdan Nəsib bəyin “Difai” təşkilatının yaranmasında rol oynadığı söylənilir.
O, 1907-ci ildə Krıma, Bağçasaray şəhərinə gedir və burada görkəmli mütəfəkkir İsmayıl bəy Qaspıralı ilə əmakdaşlıq edir, az sonra onun qızı Şəfiqə xanım Qaspıralı ilə evlənir. Gəncəyə dönəndən bir müddət sonra Nəsib bəyin kəbinlə başqa bir arvadının da olması üzə çıxır və Şəfiqə xanım bunu qəbul etməyərək Krıma qayıdır.
Rusiyada Fevral inqilabından sonra Nəsib bəy “Türk ədəmi-mərkəziyyət” partiyasını yaradır və bu partiya qısa müddət sonra Müsavat Partiyası ilə birləşir. Nəsib bəy də Müsavat Partiyasının Mərkəzi Komitəsinin üzvü seçilir.
1917-ci ilin noyabrında Rusiya Müəssislər Məclisinə üzv seçilir. Daha sonra Zaqafqaziya parlamentinin – Seymin üzvü olur. Cümhuriyyətin yaranması ərəfəsində Zaqafqaziya Demokratik Federativ Respublikasında xalq maarifi naziri vəzifəsini tutur.
Nəsib bəy Azərbaycan Cümhuriyyətinin birinci hökumətində maliyyə və xalq maarifi naziri, ikinci və üçüncü hökumətlərində maarif və dini etiqad naziri işləyib, dördüncü və beşinci hökumətlərə isə başçılıq edərək baş nazir olub. Onun baş nazir ikən dolanışıq üçün atasından pul istəməsi məşhur əhvalatdır.
Nəsib bəy Yusifbəyli Cümhuriyyətin süqutundan bir müddət sonra, 1920-ci il mayın 31-də tam aydın olmayan şəraitdə quldirlar tərəfindən öldürülür. Onun cəsədi də tapılmır.
Yadigar Sadıqlı
