Ata-babası dədə-baba yurdumuz olan Dərələyəzin Cul kəndindən perik düşdükdən sonra Yevlaxda köç saldılar. O zaman İmperiyanın dəmir caynağı məmləkətimizi bölmək və parçalamaqla məşğul idi. Qaniçən Stalin rejimi Azərbaycanımıza qənim kəsilərək, torpaqlarımzı hissə-hissə qonşu dövlətlərə paylayırdı. Bu deportasiya nəticəsində təkcə 1948-53 -cü illərdə 10 minlərlə soydaşımız isti ocağında didərgin düşmüşdü, Fərzəliyevlər ailəsi kimi..
Alp.az-ın bu günkü qonağı 44 günlük Vətən müharibəsinin qəhrəmanı Yevlaxda dünyaya göz açan İlkin Fərzəliyevdir. Salyanın Xalaç kəndində İlqar İbrahimov adına məktəbdə orta təhsilini yüksək səviyyədə başa vurub İlkin. Bütün fənləri sevə-sevə oxusa da idmana olan marağı ona ali təhsil dalınca getməyə imkan verməyib. Nəhayət, peşəkar güləşçi İlkin Fərzəliyev 2011 ci ildə (yunan-Roma) Astarxanda birinci yerə layiq görülüb. Dəfələrlə bir çox ölkələrdə bayrağımızı dalğalandırmağı bacarıb qəhrəmanımız. Asudə vaxtlarını isə futbol meydançalarında keçirib İlkin. Hətta uşaqlıqdan tarixə və ədəbiyyata olan xüsusi marağı onu həm vətənpərvər böyüdüb, həm də yurd nisgilli, vətən məhəbbətli neçə-neçə hekayələr yazmağa vadar edib. Təəssüf ki, İ.Fərzəliyev “o nağıllar uşaqlıq düşüncələrimin bəhrəsidir” deyib işıq üzü görməsini lüzum bilməyib. Mən də o qədər dərinə getməyib keçdim əsas məsələyə, yəni İlkinin qardaşı ilə birgə keçdiyi döyüş yoluna…
-İlkin bəy, Qələbə sevincini yaşamaq necə hissdir?
-Qələbə sevinci hisslərin ən alisi olduğu üçün həm əvəzsizdir, həm də qəribədir. Onu yalnız yaşayan bilər. O hissləri təsvir etmək üçün rəssamın fırçası da acizdir, şairin qələmi də. İnsan nə qədər güclü, yaxud hissiyyatsız olsa belə, o torpaqlara ayağı dəyəndə özündən asılı olmayaraq göz yaşları selə dönür. Özünü çox xoşbəxt hiss edir. O xoşbəxtliyin nüvəsi bəlli olsa da, anlatmaq çətindir. Onun qəribəliyi də elə çətinliyindədir.
-Belə başa düşdüm ki xoşbəxtliyi də sözlə təsvir etmək mümkün deyil?
– Xeyr, qətiyyən! Yalnız həmin anda orada olmaq, yaşamaq,duymaq, hiss etmək gərəkdir. Bəzən düşünürsən ki, yaxın gələcəkdə ora insanlar köçəcək və oralar həmin insanlar üçün bir yurd, bir ocaq olacaq. Amma bizim üçün ondan da ötədir.
-Çünki hər birinizin qanı tökülüb orada, neçə-neçə şəhid vermişik, neçə-neçə əsgərlərimiz yaralanıb orada. Siz həm də ruhən bağlanmısınız o torpağa.
-Həqiqətən də elədir. İtkilərimiz az deyildi.
-Düşmən isə daha çox itki verdi.
-Çox, lap çox, inanın səmimiyyətimə ki, onların elan etdiyi rəqəmlər çox-çox kiçildilib.
-İlkin bəy, Qərbi Azərbaycandan – bu gün Ermənistan adlanan dədə-baba yurdumuzdan didərgin düşən bir ailədə – Yevlaxda doğuldunuz. Doğmalarınız isə o topaqda göz açıb dünyaya və taleyin qisməti elə gətirib ki, 1948-ci ildə hər biri o müqəddəs torpaqları tərk edərək ana vətənimiz Azərbaycana sığınıblar. Ziyalı bir ailənin övladısınız. Aldığınız tərbiyə sizi vətənpərvər ruhda böyütdü, o ruh ki, sizi yalnız və yalnız əcdadlarımızın göz açdığı, dədə-babalarımızın bizə miras qoyduğu o yurdlara səslədi. Və hətta deyərdim ki, içinizdə Vətən sevgi ilə bərabər bir nifrət də boy atdı. Düşmənə nifrət idi bu. Bəli, övlada Vətən, yurd, ata, ana sevgisi ilə yanaşı, düşmənə nifrəti də aşılamaq lazımdır ki, düşmənini yaxşı tanısın. Və yeri gələndə içindəki nifrəti topa, tüfəngə çevirib düşmənə tuşlaya bilsin. Bunu bacaranlardan biri də siz idiniz.
– Valideynlərimiz Birinci Qarabağ savaşının şahidi və iştirakçısı oldu. Müharibənin nə olduğunu da onlar aşıladı bizə. Keçən əsrin əvvəlində baş verən Quba, Şamaxı, Lənkəran, Kürdəmir hadisələrini xatırlasaq, eləcə də Sumaqayıtda baş verənləri, 20 Yanvar dəhşətini göz önünə gətirsək, düşmənin nə qədər qəddar, riyakar və məkrli olduğunu görərik. Bütün bunların mənim yaddaşımda qərarlaşması üçün həm valideynlərimə, həm də müəllimlərimə borcluyam. Əlavə edim ki, atam da, anam da müəllimdir, hər zaman başımıza gətirilən müsibətləri ailədə, məktəbdə təbliğ etməklə məşğul olublar. Həqiqətən də ermənilərlə qonşu olduğumuza görə o qədər təəssüflənirəm ki. Heyif ki, sərhəddimizin digər üzündə ermənilər dayanır, heyif ki, qonşuluğumuza, taleyimizə erməni kimi murdar bir məxluq düşüb. Axı onların buralarda yeri olmayıb?!
-Bəli, haqlısan İlkin bəy! Onların bu torpaqlara gəlişi 200 ilə yaxın bir zamanla ölçülür. Himayədarlarının köməyi ilə yurdumuza köçürüldükdən sonra ən bərəkətli torpaqlarda məskunlaşdılar. İllər keçdikcə gəlmə olduqlarını unudub özlərini yerli xalq kimi təqdim eləyəndə də susduq. Humanistliyimizdən, xeyirxahlığımızdan və ədalətimizdən istifadə eləyərək məmləkətimizin hər küncündə yuva qurdular. Yenə də göz yumduq. Artıq ayaqlarını yorğana görə uzatmadılar. Ən yaxşı halda iki qərinədən bir torpaq iddisı ilə ayağa qalxıb bizim olanı bizdən qoparmağa çalışdılar. 1988-ci il hadisələri elə də köhnə yara deyil. Hər birimizin gözü qarşısında baş verdi. Amma nə yaxşı ki, xalqın birliyi, komandanımızın dəmir yumruğu və sizi kimi qoç oğulların qarşısında tab gətirə bilmədilər bu üzdəniraqlar.
İlkin bəy, az qala bir qərinəyə yaxın müddətdə torpaq həsrətli insanların qəmli, kədərli, nisgilli baxışları ilə rastlaşdıq. Buna son qoymaq üçün ayağa qalxacağımız günü hər birimiz səbirsizliklə gözlədik. Aprel savaşını, Günnüt hadisələrini, Tovuzda baş verən amansız döyüşü yaxşı xatırlayırsınız. Həqiqi hərbi xidməti başa vurduqdan sonra döyüş bölgəsində xidmətinizi davam etdirməyinizin də əsas səbəbi torpaqlarımızın işğaldan azad olunmasına hesablanmışdı. Bunu siz, siz Azərbaycan gəncləri və Azərbaycan ordusu yaxşı bacardı. O zaman Tərtər istiqamətindən – İncə çayın ətrafından düşmənə vurulacaq zərbənin konturları hazır idi. O anları xatırlamaq çətin və ağrılı olsa da, yaddaşınızı vərəqləyək bir az.
-İnsana mənəvi rahatlıq gətirən də odur. Şəhidlərimizin, döyüşçü yoldaşlarımızın, çörəyimizi, suyumuzu bölüdüyünüz fədailərin canları o torpaqlarda getdi. Və çox şükür ki, o torpaqları düşməndən təmizləyə bildik. Ta o torpaqlardan murdar nəfəslər kəsilib, o torpaqlara şərəfsizlərin ayağı dəymir ta.
-Bəli, artıq o torpaqlarda bayrağımız dalğalanır.
-Döyüşdən danışmaq çətin olduğu qədər də xoş hissdir. Çətindir, ona görə ki, itirdiyimiz dostları hələ də gözümüz axtarır. Bəzən yolda qarşına çıxan birinə bənzədirsən. Dəfələrlə başıma gəlib, o qədər bənzətmişəm ki, hətta yaxınlaşıb “sən filankəs deyilsən?!” soruşmuşam. Hissləri cilovlamaq olmur. Gözlər daim onları axtarır. Onların geri dönüşünün olmadığını bildiyimiz halda yenə də axtarırıq. Hərbçilərin dili ilə desək, mülki həyata adaptasiya olmaq elə də asan deyil. Hərbçi həyatının öz qanunauyğunluğu və gözəlliyi var, qanunlar çərçivəsində müntəzir və müsəlləh bir əsgər kimi xidmət etsək də, şərəfli və qürurlu bir həyatdır. Mülki həyat azadlıq və sərbəstlik versə də, qeyd etdiyim kimi uyğunlaşmaq üçün zaman itirməli olursan. Nə isə, gələk mətləbə… Ermənilərin “Vışka” adlandırdığı bir yer vardı. Oranın ələ keçirilməsi olduqca çətin idi. Betonlardan sədd tikilmişdi. TŞK-lar hər tərəfi saniyəbəsaniyə izləyirdi. Rels üzərində idarə olunan qurğular – ağır silahlar vardı ki, yeraltı qazmalarda oturub pultla idarə edirdilər. Ona görə də irəliləməkdə çətinlik çəkirdik. Hər tərəf kifayət qədər minalanmışdı. Yalnız bir addım enində çığır vardı ki, minaaxtaranların yorulmaz fəaliyyəti nəticəsində təmizlənmişdi. Oradan bir addım kənara çıxmaq böyük itkiyə səbəb olardı. Düşmən strateji nöqtədə idi, biz isə açıqlıqda, güllə yağışı altında irəliləməyə çalışırdıq. Qəflətən biləsivarlı Elvin Kərimov “şok atəşi!” deyə geri çevrildi. Onu da qeyd edim ki, “şok atəşi” qarşı tərəfi çaş-baş salmaq, gözlənilməz zərbə endirməklə geri oturtmaq, qovmaq üçün ağır zərbədir. Eyni anda düşməni mövqeyini atəşə tutduq. Gözlənilməz zərbə ilə düşmənin postu darmadağın edildi. İrəlilədik. Düşmənin səngərinə girdik. Baxmayaraq ki, 11 şəhidimiz vardı (Əjdər Dadaşov, Cahangir Qurbanov, Aysad Əzizov, İsmət Hacıyev, Elman Həsənov, İsaxan Qəniyev və başqaları…). Bir qədər sonra qarşı tərəfdə – aşağıda bir postun olduğunu sezdik. Komandir dedi ki, təcili o postu məhv etmək lazımdır. İki nəfərlə – Elbrus Cəfərov və Çəlil Cəfərovla (bir qədər sonra Cəlil şəhid oldu) birlikdə oraya düşdük. Yollar minalı olduğu üçün təhlükəli idi. Amma keçməyi bacardıq. Girdik posta. Necə deyərlər, söz konusu Vətən olanda, gözünə heç nə görsənmir. Söhbət torpaqdan, bayraqdan, millətdən gedirsə, qarşındakı bütün baryerləri keçirsən.
-Orada nələr baş verdi?
-İçəri girən kimi, qumbara atdım. Partlayışdan sonra bir qədər də irəli keçdim. Yatacaq yerləri idi. Ləngimədən masanın üzərindəki xəritələri götürüb çıxdım.
-İçəridəki silahlıların hamısı məhv edildimi?
-Tamam yox! İndi o məqama gələcəyəm. İçəri girəndə digər silahdaşım Elbrus qapının girişində məni mühafizə etmək üçün yer seçmişdi. Amma xəbəri yox idi ki, arxasında səngər var. Geri dönəndə nədənsə silahdaşımın arxasında düşmənin olduğunu hiss etdim və barmağımla işarə elədim ki, ehtiyatlı olsun. O da bir qədər uca səslə: – mən bayaqdan səni gözləyirəm burada, kimsə yoxdur, bu boyda səs-küydə adam olsa, çıxardı yəqin, – dedi. Mən əmin idim, çünki avtomatın qoruyucusunun açıldığını eşitmişdim. Xəritələr qovluğunu Elbrusa verib səngərə girdim, dar olduğu qədər də qaranlıq idi. Hiss etdim ki, hənirti var. Şərəfsizlər gizlənmişdi. “T”şəkilli səngər idi, növbəti küncə çatanda, qarşımda olduqlarını gördüm.
– Neçə nəfər idi?
-Bir neçə nəfər.
-Qorxmadınmı?
-Ötərxan müəllim, döyüş elə bir şeydi ki, hazırlıqlı olan qalib gəlir. Bir anda avtomatı sinəmə qaldırdım. Öndəki silahlı güllələrdən deşik-deşik oldu. İçəridə elə bir bağırtı qopdu ki, əks-sədası qulaq batırırdı. Silahdaşım məni girişdə gözləyirdi. Qışqırdım ki, kim çıxsa vur, qaçmağa imkan vermə. Əlavə olaraq üç qumbara da atıb oranı tərk etdim. Bir qədər sonra yalnız inilti səsi gəlirdi. Sonra yenidən içəri girdim – “əmniyyət atəşi”ni yerinə yetirmək üçün, o atəş isə yalnız baş üçündür. Beləcə, həmin postu ələ keçirdik.
-İlkin bəy 482 yüksəkliyində baş verən hadisələrdən sonra Talış istiqamətində irəliləmək üçün əmr almışdınız.
-Çox gözəl döyüş getdi, hətta bir əsir götürdük. Köpəyoğlu qaçıb “dovşan hini”ndə gizlənmişdi. Heç də təəccübləndirmədi bizi.
-Onların xisləti belədir.
-Zatən. Ağuçuq deyilən bir yüksəklik vardı. Strateji bir nöqtə olduğdu üçün çox önəmli idi. Ora getməli idik.
-Səhv etmirəmsə, Ağuçuq yüksəkliyi Suqovuşanla Talış arasında yerləşir.
-Bəli, o istiqamətdə irəlilədik.
-Yəni artıq Talış ordumuzun əlinə keçmişdi. Yardımçı dəstələr orada yerləşəndən sonra Ağuçuq əməliyyatı başladı?
-Artıq sayımız xeyli azalmışdı. Bütün bunlara baxmayaraq, irəliləyirdik. Bizi ora aparan torpağa, yurda sevgi, düşmənə olan nifrət və Qələbə hissi idi. Doğrudan da ilk dəfə o torpağa ayaq basanda keçirdiyimiz hissləri ifadə etmək üçün sözün gücü çatmaz. Bəzən yanındakı şəhid olanda fikirləşirsən ki, görəsən mən niyə şəhid olmadım.
-Sanki şəhid olmaq uğrunda mübarizə gedirmiş?
-Bəli. Sanki üsyan edirsən Allaha qarşı, o şəhid oldusa, mən niyə olmadım. Nə isə… Üz tutduq Ağuçuq tərəfə. Hər iki tərəf sıx meşəlik, qarşı tərəf isə qayalıq idi. Yola bələd olmasaq da, kəşfiyyatın məlumatına əsasən bizi qarşıda düşmənin Xüsusi Təyinatlıları (022) gözləyirdi. Kəlbəcərdən Qəhrəmanov Cəfər adlı qorxmaz bir döyüşçü vardı sıramızda. Beş oğul atası idi. Övladları balaca olduğu üçün özü gəlmişdi. Yaşının çox olmasına baxmayaraq, diribaşlığı, çevikliyi ilə çox cavanları geridə qoyurdu. Həm də peşəkar döyüşçü idi. Onun məsləhətlərinə hər birimiz ehtiyac duyrduq. Bir sözlə, düşmənin harada olduğu bildiyimiz halda heç nəyə fikir vermədən təyin olunan nöqtəyə çatdıq. Güclü, amma qeyri-bərabər döyüşlər oldu. 60-70 nəfərə qarşı 5 nəfərlə döyüşə girdik.
-60 nəfərə qarşı beş nəfərlik dəstə ilə hücuma keçmək sizdə tərəddüd yaratmadı ki?
-Əsla, heç kim fikirləşmirdi ki, qarşı tərəfdə daha çox qüvvə var. Bəlkə də onu fikirləşsəydik qalib gələ bilməzdik. Yəqin ki, fransız müxbirin erməni ilə müsahibəsini dinləmisiniz. Orada qeyd edir ki, “mən başa düşə bilmirəm, biz Azərbaycan əsgərini vururuq, yıxılır, yenidən ayağa qalxıb üzərimizə gəlir. Bu necə baş verir, anlaya bilmirik”. Onlar zatən başa düşməyəcək, çünki onlarda namus, qeyrət və Vətən sevgisi yoxdur.
-Onların torpağı olub ki, vətən sevgisi də olsun. Özləri də yaxşı bilir ki, uzaq-uzaq ellərdən köçüb bizim diyarda yuvalanıblar?
-831 saylı yüksəklikdə yenə də qeyri-bərabər döyüşə girdik. 20 nəfərə qarşı 3 nəfər döyüşürdük. Amma maşallah olsun ki, həm uca Rəbbimiz yardımçımız oldu, həm də fiziki güc, təcrübə dadımıza çatdı. Beləcə, düşməni o ki var əzib bütün baryerləri keçdik. Xeyli canlı qüvvə itirən düşmən, bir neçə ağır texnikanı da döyüş meydanında qoyub geri çəkildi.
-Az öncə Ağuçuq yüksəkliyinin ələ keçirilməsindən söz açdıq…
-Bəli.
-Elə bir strateji nöqtəni qısa zamanda ələ keçirmək ölümə meydan oxumaq deyilmi?! Çünki orada həm canlı qüvvə, həm də ağır texnika cəmlənmişdi. Düşməni yenmək çətin olmadı ki?
-Cəmi 4-5 saata Ağuçuq nəzarətimizə keçdi. O gün neçə-neçə yük maşınları, tanklar, toplar, minaatanlar ələ keçirdik, hətta minaatan batareyalarını darmadağın etdik.
-Ələ keçirilən silahlar yararlı idi, yoxsa?
-Əlbəttə ki yararlı idi, yararsız olanları qənimətə daxil etmirəm. Onların siyahısı başqadır. PDM-lər, ZTR-lər, tanklar, toplar o qədər məhv edilmişdi ki, barmaqla sayılası deyildi. Artıq haradasa bir artilleriya qurğusu, yaxud bir ağır texnika aşkar eləyəndə “gəlin gedək onu götürək” deyə hər kəs qabağa keçirdi. Sanki belə də olmalı idi. Faktiki görürdük ki, qansızlar o qurğuların ətrafındadır, mühafizə olunur. Amma yenə də “gedək götürək” kəlməsi hamını cəsarətləndirirdi. Gedək deyirsiniz, gedək və beləcə, gedib götürürdük həmin silahı. Qorxmadan, çəkinmədən… Elə bil hər kəs ölümsüzlük “iksiri” içmişdi. Hamı irəli, yalnız irəli getmək istəyirdi.
-Düşmənin məkrli və hiyləgər olduğuna hər birimiz bələdik. Döyüş əsnasında hiylə ilə qarşılaşdınızmı?
-Bir kərə az qala bizi tora salacaqdılar. Vaxtında duyuq düşdük. Hərbi libasımızı geyinən, hətta dilimizdə çox sərbəst danışan bir qrup yaraqlı bizi çaşdırıb meşəyə, dəqiq desək arxa tərəfimizə keçməyə çalışdı… Amma boşuna çaba oldu. Tülkü hansı dona girsə də, yenə də tülküdür ki, tülküdür. Yerişindən, duruşundan, baxışından, hətta iki yüz addımlıqdan hiss edirsən ki, qarşıdan gələn ermənidir, yoxsa qeyrisi. Dilimizi əzbər bilsələr də ermənilik özünü büruzə verir. Nə isə… onlardan 5 nəfəri silahını atıb qaçsa da, digərlərini leş elədik.
… Üç gün meşə ilə yol getdik, Suqovuşanın başı üzərinə çıxmaq üçün bu yolu seçmişdik – toxunmadan, görünmədən, bilinmədən. Hətta yolda onların minaatan bölüyünü məhv elədik. İnanın ki, bizim gəlişimizi hiss edəndə müqavimətsiz qaçırdılar. Rahat qaçmaq üçün silah-sursatı da tullayırdılar, təki türkün gülləsindən xilas olsunlar. Amma təkcə elə bizim çiyin çantamızda dəbilqə, qumbara, güllə, hətta qida ilə birlikdə bütün təchizatı hesablasaq 60 kq-a bərabər idi.
-Az qala bir əsgərin çəkisindən ağır.
-Haqlısınız, həqiqiətən də elə idi. Amma biz bu ağır yüklə dayanmadan irəliləyirdik. Dağlıq ərazidə döyüşürdük. Onlar yüksəklikdən bizi rahatlıqla vura bilirdi. Amma müqavimətimizi qırmaq mümkün deyildi. Ötərxan müəllim, özünüz fikirləşin, həmin 60 kq-lıq çanta ilə nəfəs dərmədən yüksəkliyə çıxmaq, düşməni məhv edərək ayaqlayıb keçmək hər birimizi məğlubedilməz bir fatehə çevirmişdi. Əvəzedilməz hiss idi. O torpaqlara hər kəsdən öncə dəyən ayaqlar da qürur duyurdu sanki. Hər adama nəsib olmayan hisslərdi, elə deyilmi?! Kimsə gedib xaricdə dincələ bilər, kimsə gedib Maldiv adalarında da yaşaya bilər. Bax bütün bunlar pulun gücünə həll edilən məsələlərdir. Amma bu yerlər Azərbaycan oğlunun qanı, canı bahasına alınıbsa, deməli, daha doğma, daha müqəddəsdir. Yəni Maldivdə alınan ləzzət bu torpaqda içdiyin suyun bir qurtumuna, havanın bir udumuna dəyməz.
O zaman ələ keçirdiyimiz ərazilərdə o qədər D-20 toplar, minaatanlar, avtomatlar vardı ki, nankor düşmən pərakəndə halda atıb qaçmışdılar.
-Nəhayət, qısa zaman ərzində baş verən ildırımsürətli döyüş sizi Suqovuşana çatdırdı. Orada baş verənlərdən bizə məlum olan isə yalnız Qələbənin sorağı oldu. Bəlkə o günləri xatrlayaq?
-Gözəl sualdı, Ötərxan müəllim. Özünüz qeyd etdiniz ki, ildırımsürətli bir həmlə, bəli, həqiqətən də ildırımsürətli oldu. Döyüş başlayandan beş gün sonra biz artıq Ağdərənin başı üstündə idik, Suqovuşan isə Ağdərədən elə də uzaq deyil. Ermənilər Azərbaycan ordusunun bu sürətlə gəlişinə həqiqətən də inana bilmirdilər. Heyrətdə, daha doğrusu təşvişdə, xofda idilər.
-Çünki onlar uzun illərdən bəri yeraltı tunellər, bunkerlər, betonlaşdırılmış qazmalar hazırlamışdılar. İnanmırdılar ki, hansısa bir ordu o bunkerləri keçə bilsin. Amma bizim ordumuz “o keçilməz sədləri” yara bildi.
-Həqiqətən də xalqımızın duaları, birliyi, bütövlüyü bizi daha da cəsarətli etdi. Və o cəsarət düşməni tarmar etməkdə yardımçımız oldu. Qürurverici bir hissdir ki, gecənin istənilən saatlarında Ali Baş Komandanımız efirə çıxaraq bir kəndin, bir qəsəbənin, yaxud bir yüksəkliyin azad olunmasını xalqa çatdırırdı. Hər çıxışın sonunda isə “Qarabağ Azərbaycandır!” kəlməsi səslənirdi ki, o da düşmənə ikinci bir mənəvi zərbə olurdu.
-Bəli, İlkin bəy, “dəmir yumruq” namərd düşməni elə silkələdi ki, inanmıram ki, tezliklə özlərinə gələ bilsinlər. Hələ ordumuzun vurduğu zərbədən söz açmıram.
-Ötərxan müəllim, qeyd etdiyim kimi sürətlə Suqovuşana tərəf irəlilədik. Təxminən 5 km-likdə 7 ədəd D-30 top götürdük. Yenə də qoyub qaçmışdılar. Qəsəbənin girişində mövqe seçib müşahidə apardıq – düşmənin harada olduğunu təyin etmək üçün. Çünki onların orada iki hərbi hissəsi vardı. Və əsas məqsədimiz ondan ibarət idi ki, şanlı bayrağımız orada dalğalansın.
-Hər kəs can atır ki, bayrağı o taxsın, amma uca bayrağımızı dalğalandırmaq yalnız bircə nəfərə nəsib olacaqdı.
-Komandir dedi ki, bir nəfər ensin aşağı, bayrağı qaldırsın. Dedim ki, hər zaman sinəmdə gəzdirdiyim bayraq var, icazə verin öz bayrağımı dalğaladırım. O da razılaşdı. Vəziyyət çox gərgin idi. Demək olar ki, bayraq sancılacaq yer düşmənin hədəfində idi. Muzdlular, snayperlər, qumbaraatanlar bizi dövrələmişdi.
-Amma bütün bu təhlükəni nəzərə alaraq İlkin Fərzəliyev irəlilədi.
-Özü də qürurla… O hissləri dilə gətirmək mümkün deyil təəssüf ki. Mən yaxşı bilirdim ki, hədəfdəyəm, amma düşmənin əski parçasını çıxarıb öz bayrağımızı dalğalandırmaq üçün ölümü gözə almışdım. Hətta Allahıma yalvarırdım ki, mən bu yolda öləcəyəmsə, düşmən bayrağını çıxaranda deyil, öz bayrağımızı dalğalandıranda şəhid olum. Təəssüf ki, Allahım o ali məqamı – şəhidliyi mənə nəsib eləmədi.
-Uca Rəbbimiz sənin bu xalqa lazım olacağını məsləhət bilib yəqin ki… beləcə, sayənizdə bayrağımızı dalğalandırdı uca dağlardan əsən yellər. Düşmənin əski parçası isə dirəkdən açılıb ayaqlar altına atıldı.
-Haqlısınız Ötərxan müəllim, o əski parçası layiq olduğu yerə atıldı. Üçrəngli hilallı bayraq isə illərdən bəri həsrət qaldığı zirvələrdə dalğalandı. O gün hər kəs sevinc göz yaşlarına bələnmişdi. Hər kəs o qədər qürurlu idi ki. Dillə deyilməyəcək qədər.
-Beləcə, Suqovuşan şanlı bayrağına qovuşdu, İlkin bəy. O an qarı düşmən sizi hər tərəfdən hədəfə götürsə də, atəş açmağa çürət etmədi. Çünki cəsartiniz qarşısında susmaqdan başqa çarələri yox idi.
…Suqovuşanda şanlı bayrağımız dalğalandıqdan sonra növbəti addım Ağdərənin başı üstündəki 971-ci yüksəklik olmalı idi. Əhval-ruhiyyəniz çox yüksək idi, axı həm də bayrağımız dalğalanırdı?!
-Bir yanda işğaldan azad olunan ərazidə ilk bayrağımız dalğalanır, bir yanda düşmən qorxaqcasına gizlənib, bir yandan da həsrətində olduğun torpağın ətri könülləri riqqtə gətirir. Bir yandan şəhidlər üçün üzülürük, bir yandan da kədər qarışıq sevinc hər kəsi ağuşuna alıb. Düşməni məhv edə-edə gedirsən, güc üstünə güc qatılır. Düşünürsən ki, xalqım, Ali Baş Komandanım məndən daha çox şey gözləyir. Onların ümidlərini puç eləmək olmaz. Bax onda özünü lazımlı, gərəkli sayırsan. Bu xoşbəxtlik deyilmi, Ötərxan müəllim?! Nə isə… 971-ci post yüksəklikdə yerləşdiyi üçün sərt yoxuşu, narahat yolları, sıldırım qayalığı dırmaşmalı idik. Baxmayaraq ki, sağ və sol tərəf düşmənin postları idi. Məşəqqətli də olsa, irəliləyə bildik. Təyin olunan nöqtəni ələ keçirmək elə də çətin olmadı. Yenə də itki verən düşmən geri çəkilməyi üstün tutdu. Plan uğurla həyata keçirildi.
-Həmin yüksəkliyə çıxmaqda əsas məqsəd nədən ibarət idi?
-Postu ələ keçirmək, düşməni məhv etmək. Çünki həmin yüksəklikdən düşmən bizi asanlıqla vura bilirdi. Həm də digər yüksəkliyi ələ keçirmək üçün o post anında dağıdılmalı idi. Və biz bunu bacardıq. Az sonra düşmənin səngərindən özlərinə qarşı istifadə olunurdu. Həmin post ələ keçirilərkən yenə də erməni leşləri üst-üstə qalaqlandı.
-İlkin bəy, aldığım məlumata görə düşməndən təmizlədiyiniz sonuncu səngərdə ağır yaralanmısınız?
-İstəməzdim, inanın çox səmimi deyirəm, çünki qarşıda çox döyüşlər gözləyirdi məni. Xüsusi Təyinatlıların tərkibində kəşfiyyatçı olaraq qardaşım Qafarla çiyin-çiyinə olmuşam hər zaman. O məndən bir neçə gün əvvəl – oktyabrın 5-də yaralanmış, hospitala yola salınmışdı.
O gün düşmən tankı qayanı vurdu, bir neçə nəfərlə birgə ağır xəsarət aldıq. Hətta o gün xəbər yayılmışdı ki, Suqovuşana bayraq taxan əsgərimiz şəhid olub. Amma ölmədim, hospitalda müalicə alandan sonra, hələ tam sağalmamış silahdaşlarımın yanına qayıtdım.
Ötərxan Eltac
