Ötən yazımızda da qeyd etmişdik ki, hazırda Rusiya və Ukrayna arasında danışıqlar gedir və yaxın zamanda razılıq əldə oluna bilər.
Əlbəttə, bu danışıqlar sülh deyil, atəşkəs üçün aparılır – yəni, Ukrayna heç bir hərbi bloka qoşulmayacaq, Krım və Donbass ilə bağlı isə 15 il ərzində diplomatik danışıqlar gedəcək.
Həmçinin, yazımızda qeyd etmişdik ki, Putin xalqına hansısa “qələbə” təqdim etməlidir. Edə biləcək də… Onsuz da, tamamilə hakimiyyətə tabe olan Rusiya mətbuatı xalqı sakitləşdirmək üçün gəlişigözəl “təqdimat” uydura biləcək.
Lakin əslində reallıq başqa sözü deyir. Həm, “Nasist xuntası” xalqın böyük dəstəyini qazandı, həm Kreml bu “xunta” ilə danışıqlara getdi, həm də Ukrayna dünyanın dörd bir yanından hərbi və siyasi dəstək almağa başladı. Həmin yazı ilə geniş şəkildə bu linkdən tanış ola bilərsiniz.
İndi isə gəlin, düşünək: Ukraynanın “neytralitet”i Rusiyaya nə verə bilər?
Əslində, heç nə! Yaxud da, çox az bir şey…
Kreml sadəcə onu qazanacaq ki, Ukraynada NATO hərbi bazaları olmayacaq.
Lakin Ukraynaya NATO ilə və ya ayrı-ayrı NATO ölkələrilə əməkdaşlıq etməyi kimsə qadağan edə bilməz.
Unutmayaq ki, Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenski ilə Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan arasında çox isti münasibətlər yaranıb. Bu münasibətlərin atəşkəs razılaşmasından sonra da davam edəcəyi istisna olunmur.
Ukraynanın SSRİ dövründən qalma da olsa, korrupsiyaya bulaşmış da olsa… Ortabab bir müdafiə sənayesi var. Həmin sektorda olan müəssisələrə sadəcə müasir avadanlıqlar və Qərbdə təhsil alan, ən azından türkiyəli mütəxəssisləri gətirmək kifayət edəcək.
Yəni, bir az maliyyə yatırımı, başqa ölkələrlə müştərək layihələr və yaxşı düşünülmüş siyasi addımlar Ukraynanın müdafiə gücünü öz yerli istehsalı ilə artırmağa yardım edəcək.
Ukraynada çox yaxşı optik avadanlıqlar, cihazlar, avtomatik tüfənglər, pulemyotlar, hətta “Stuqna” raket kompleksləri istehsal olunur (az sayda olsa da, “Stuqna”lar rus tankları ilə mübarizədə özünü doğrultdu).
Ukraynada pilotsuz uçuş aparatları, təyyarə və tankların istehsalı üçün də yetərincə zəmin var. Azərbaycanda bu cür müəssisələrdən birini yaratmaq – məsələn, ən ucuzdan 10 milyard dollara başa gələcəksə, Ukraynanın artıq mövcud müəssisələrində müasir silah və texnikanın istehsalını reallaşdırmaq iki dəfə, üç dəfə az qiymətə mümkündür.
Ukraynanın Türkiyə ilə birgə “Bayraktar” pilotuz aparatları və “Altay” tanklarının istehsalına dair sazişi var.
Düşünürəm ki, atəşkəs sazişi imzalanan kimi, rəsmi Kiyevin ilk işi “Bayraktar” və “Altay” layihələri üzrə yarımçıq qalan prosesi davam etdirmək olacaq.
Hətta deyərdim ki, Ukrayna zaman itirmədən İsraillə danışıqlara başlayacaq, “Barak-8” və “İron dome” (Dəmir günbəz) HHM sistemlərinin alınması üçün cəhdlər edəcək.
Onu da istisna etməyək ki, Ukrayna öz ərazilərində birgə təlim keçirməsə belə, zabit və əsgərlərini NATO-nun başqa ölkələrində keçirilən təlimlərə göndərə bilər. Rusiya buna söz də deyə bilməz. Azərbaycan da bitərəfliyini qoruyur, amma istədiyi ölkə ilə hərbi-siyasi əlaqələr qurur.
Məsələn, tutaq ki, Azərbaycan, Pakistan və Türkiyə birgə təlim keçirir, Ukrayna da bu təlimlərə qatılmaq istəyir – Rusiya nə deyəcək?!
Digər tərəfdən, Ukrayna NATO-ya qoşulmasa da, Avropa İttifaqına qoşulmaq fikrində qəti olduğunu bəyan edir.
Bunun özü belə, Kremlin “qorxulu yuxu”sudur. İllərdir ki, Ukraynanın rusdilli əhalisi arasında “russkiy mir” təbliğatı aparılır. Amma Rusiyanın öz vətəndaşları bir az pul əldə edən kimi, Avropaya və Böyük Britaniyaya köçməyə çalışır.
Ukrayna Avropa İttifaqına qoşulduqdan sonra, Kremlin bu ölkədəki “potensial elektorat”ı əldən çıxacaq.
Necə deyərlər, Rusiyanın düz qulağının dibində rus dilində danışan insanlar Avropa demokratiyasının dadına baxacaq, bu dadı digər rusdilli insanlar – Rusiya vətəndaşlarına təbliğ edəcəklər.
Beləliklə, Ukraynanın “neytralitet”i Rusiya üçün “Pirr qələbəsi”ndən başqa bir şey olmayacaq. Əksinə, Ukraynanın inkişafı, Avropa məkanına qoşulması – lap yaxında Rusiya xalqı üçün “pis nümunə”nin yaranması deməkdir.
Ümid edək ki, Ukrayna hakimiyyəti və cəmiyyəti tarixin təqdim etdiyi imkanları yaxşı dəyərləndirə biləcək.
Rüfət Əhmədzadə
panrufat@gmail.com
Alp.Az
