1992 -ci ilin bu günü tariximizə qara hərflərlə yazılan səhifəyə çevrildi. Şuşa- Qarabağın üzük qaşı , Pənahəli xanın qalası, Qarabağın siyasi elitasının məkanı, mədəniyyət mərkəzlərimizdən biri və bütün Qafqazın konservatoriyası adlandırılan qeyrət Qalamız – işğal edildi. Bu hadisə Xocalı soyqırımından sonra ən böyük sarsıntımız , üzüntümüz oldu..
Hamı o zaman bir -birini qınayırdı. Niyə?, Necə? suallarına cavab tapa bilmirdik. “Xəyanıt”, ” satqınlıq”, ” hakimiyyət qovğaları” – hərə bir səbəb axtarırdı. İndinin özündə belə bu arqumentlərə istinad edən vətəndaşlarımız yox deyil.
Fikrimcə, təkcə Şuşanın itirlməsi deyil, bütövlükdə l Qarabağ savaşındakı məğlubiyyətimizin aşağıdakı səbəbləri var idi :
1. Zorən qonşularımızdan fərqli olaraq biz bu müharibəyə millət və dövlət olaraq hazır deyildik. Onların 100 il əvvəldən bu proseslərə hazırlıq proqramları var idi və bunu XX əsrin əvvəllərindən tətbiq etməyə başlamışdılar.
Savaşa hazırlıq deyərkən nələri nəzərdə tuturuq?
– hərbi (ordumuz və vahid komandanlıq yox idi)
– iqtisadi (iqtisadi gücümüz bəlkə də yetərli idi, amma o zaman düzgün yönləndirilmirdi)
-ideoloji (biz Qarabağı elmi və siyasi kluarlarda hələ müharibədən çox-çox əvvəl uduzmuşduq)
– psjxoloji ( müharibədə qələbınin əsas metod və növlərindən biridir. Bəzi rayonlarımızın şaiyə mexanizmi ilə itildiyini xatırlayaq)
-informasiya ( haqlı savaşımızı , hay faşizminin əsil üzünü ,hətta Qaradağlı, Xocalı, Ağdaban soyqırımlarınl belə dünyaya bəyan edə bilmədik)
2. Düşməni düzgün qiymətləndirməmşdik. Çünki tariximiz unutdurulmuş, əksəriyyətmiz bizə qarşı həmişə (açıq və gizli) kin və nifrət bəsləyən bir qövm ilə qarşı-qarşıya olduğumuzdan xəbərsiz qalmışdıq. Bizim üçün onlar qorxaq və qan görəndə qaçan bir toplum idilər vəssalam.
Yalnız SSRİ dağılandan və müstəqillik əldə ediləndən sonra biz zorən qonşularımızı tanımağa başladıq : tariximizə baxış dəyişdi, həqiqətləri öyrəndik, hay faşızminin nələrə qadir olduğunu anladıq.
Güclü dövlətlərdə hay lobbisinin onilliklərə söykənən məqsədyönlü fəaliyyətini, həmin dövlətlərin siyasətlərinə təsir gücünü, terror təşkilatlarının çoxdan fəaliyyət göstərdiklərini, bu müharibəyə mütəşəkkil şəkildə hazırlaşdıqlarını xeyli gec başa düşdük..
3. Yeni yaranmış Azərbaycan Respublikası isə təzə -təzı tanınmağa başlamışdı. Bizi ardıcıl dəstəkləyən , haqq savaşımızı dünyaya çatdıracaq heç bir ölkə yox idi. Daha dəqiq ifadə etsək, dünya güclərinin hər cür dəstək verdiyi hay törəmələrindın fərqli olaraq bu gücə qarşı duracaq etibarlı dostumuz, tərəfdaşımız olmadı. Meydanda tək qalmışdıq..
4. Vətən və milli kimlik anlayışımlz qarşıq idi: – – SSRİ yoxsa, Azərbaycan? Sovet , ya Azərbaycan vətəndaşı?
…. Əslində bu qədər itkilərə , faciələrə baxmayaraq l Qarabağ savaşındakı məğlubiyyətin pozitiv nəticələr də oldu:
– Xalq özünü, dost və düşmənlərini tanıdı
– Yoxluğun nə demək olduğunu başa düşdük
– Milli özünüdərk prosesi sürətləndi
– Ən əsası düşmənə qarşı ən güclü silahla, nifrət və Vətən imanı ilə silahlana bildik.
– Aparılan düzgün xarici siyasət dostlarımızın çevrəsini genişləndirdi.
– toparlanıb yumruğa çevrilə bildik
..və nəticəsi : möhtəşəm geri dönüş, düşmənin təkcə döyüş meydanında deyil, yuxarıda sadaladığm bütün cəbhələrdə darmadağın edilməsi, Azərbaycan əsgərinin rəşadətləri, üç rəngli , ay ulduzlu bayrağımızın ard-arda azad edilən yaşayış məntəqələrimizdə dalğalandırllması, dünya hərb tarixinə düşəcək Şuşa zəfəri , Ali Baş Komandanın indi dillərdə əzbərə çevrilmiş kəlmələri :
“Əziz Şuşa, sən azadsan ! Əziz Şuşa biz qayıtdıq ! Biz səni diçəldəcəyik !
Qarabağda sınan millət, Qarabağda da dirçəldi !
Pərviz Ağalarov
