Leninə atəş açaraq yaralaması ilə tanınan Fanni Kaplanın bugün doğum günüdür.
O, 1890-cı ildə Rusiya imperiyasının Volın quberniyasında, indi Ukraynanın qərbində yerləşən ərazidə yəhudi ailəsində anadan olub. Artıq 15 yaşında anarxistlərə qoşulub.
1906-cı ildə terror aktı üçün hazırladıqları bombanın partlaması nəticəsində başından yaralanır və həbs olunur. Əvvəlcə ölüm cəzasına, sonra isə həddi-büluğa çatmadığına görə ömürlük katorqaya məhkum edilir.
Katorqada bir ara görmə qabiliyyətini tamamilə itirir, həkim müdaxiləsindən sonra qismən bərpa olunur. Həbs müddətində anarxistlərdən ayrılıb eserlərə qoşulur.
1917-ci il Fevral inqilabından sonra bütün siyasi məhbuslar kimi Fanni də azad edilir. Sağlamlığındakı ciddi problemlər üzündən Krıma, Yevpatoriya sanatoriyasına göndərilir. Deyilənlərə görə, burada Leninin kiçik qardaşı Dmitri ilə məhəbbət macərası yaşayır.
1918-ci il avqustun 30-da Lenin Mixelson zavodunda mitinqdə çıxış etdikdən sonra avtomobilinə oturmaq istərkən sui-qəsd nəticəsində ağır yaralanır. Açılan 3 atəşdən ikisi hədəfə dəyir.
Düşən qarışıqlıq üzündən atəş açan adamı hadisə yerində yaxalamaq olmur. İvanov adlı fəhlə yaxınlıqdakı tramvay dayanacağında dayanan qadından şübhələnərək ona yaxınlaşır və o da dərhal Leninə atəş açdığını etiraf edir.
Kaplanın görmə qabiliyyətinin zəif olması, qəsdi dərhal öz boynuna götürməsi atəşi əslində onun açmaması, əsl terroçuya gizlənmək imkanı vermək üçün üzərinə götürməsi ehtimalının yaranmasına səbəb olub.
28 yaşlı Fanni Kaplan xüsusi sorğu-sual edilmədən, məhkəmə qarşısına çıxarılmadan Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin sədri Yakov Sverdlovun göstərişi ilə Kreml həyətində güllələndi. Onun nəşi əvvəllər içində qatran olmuş dəmir çəlləyə basıldı, üzərinə benzin töküldü və yandırıldı.
Lenin sözgedən sui-qəsd nəticəsində ölmədi, amma aldığı yaralar həkimlərin fikrincə, səhhətinin pisləşməsində və 53 yaşında ölməsində ciddi rol oynadı.
Yadigar Sadıqlı
