T-36 barjasında 49 gün açıq okeanda dreyf etdikdən sonra amerikalılar tərəfindən sovet hərbçiləri xilas edildi.
Barja Kuril arxipelaqına daxil olan İturup adasında lövbər salırdı. 1960-cı il yanvarın 17-də güclü fırtına nəticəsində limandan qopdu. Dörd nəfərdən ibarət ekipaj mühərriki işə salaraq barjanı körfəzdə saxlamağa çalışırdı. Amma yanacaq bitəndən sonra su axını barjanı açıq okeana apardı.
Sovet tərəfinin axtarışları bir nəticə vermədi. Üstəlik, sahildə T-36 barjasına aid bəzi əşyalar tapıldıqda (fırtına nəticəsində qopmuş) qayığın batması, heyətinin isə həlak olması qənaəti hasil oldu. Əsgərlərin ailələrinə onların itkin düşməsi barədə bildiriş göndərildi.
Heyət isə barjada olan qəzetdən öyrəndi ki, axının onların apardığı rayon ballistik raketlərin sınağı üzündən 15 yanvar – 15 fevral tarixləri arasında həm gəmiçiliyə, həm də uçuşlara bağlı olacaq. Deməli, bu müddət ərzində onların təsadüfən xilas edilməsi ehtimalı çox aşağı idi.
Belə olduqda qayıqda olan ərzaq ehtiyatına maksimum qənaət etmək qərara alındı. Su ehtiyatı az olduğundan yağış suyu toplanılırdı: yağış yağanda göyərtəyə mələfə sərilir, sonra da su qablarına sıxılırdı.
37 gündən sonra ərzaq qurtardı və heyət dəri qayışları, sapoqları, təsərrüfat süpürgəsini və başqa yemək mümkün olan şeyləri qaynadıb yeyirdilər. Balıq tutmaq cəhdləri uğursuz oldu. Üstəlik, sobanı yandırmaq üçün bir şey qalmadığından barjanın kənarlarına bərkidilən təkərləri kəsib yandırmağa başladılar.
Nəhayət, martın 7-də, saat 15.00 radələrində ABŞ-ın “Kirsarc” (Kearsarge) aviadaşıyıcı gəmisindən qalxan patrul təyyarəsi barjanı gördü və gəmiyə xəbər verdi. İstiqamətini gəmi barjaya yan alaraq heyəti xilas etdi. Həmin vaxt barja İturup adasından 1700 km uzaqlıqda idi.
Xilas edilənlər martın 15-də San-Fransiskoya gətirildilər. Bu müddət ərzində artıq xeyli özlərinə gəlmişdilər. Onları qarşılayanlar arasında xeyli jurnalist və sovet səfirliyinin əməkdaşı da vardı.
Martın 18-də Nyu Yorka uçdular və bir neçə gün burada həkim nəzarətində oldular. Onlar şəhəri gəzməyə çıxarkən səfirlik hərəsinə 100 dollar xərclik verdi. Bu, sovet hökuməti üçün inanılmaz bədxərclik idi. Martın 23-də gəmi ilə Avropaya yala salındılar, Parisdən isə təyyarə ilə Moskvaya uçdular.
Moskvada onların hər birinə Qırmızı Ulduz ordeni, müdafiə naziri tərəfindən qol saatı və iki həftəlik məzuniyyət verildi. Sonra da xidmət yerinə yola salındılar. Beləcə, həm də dünyanı dövrə vurdular.
Yadigar Sadıqlı
