Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsinin müdiri Yaqut Əliyeva son açıqlamasında bildirib ki, Nazirlər Kabineti yanında Operativ Qərargahın son qərarına əsasən, yeni növ koronavirus (COVİD-19) infeksiyası ilə bağlı dəfn mərasimləri istisna olmaqla, dini ritual xidmətləri, eləcə də mərasim zallarında, çadırlarda və digər qapalı məkanlarda yas mərasimlərinin təşkili və keçirilməsi ilə bağlı məhdudiyyətlər var: “Kütləviliyi ilə seçilən, sosial məsafənin təmin edilməsi az qala qeyri-mümkün olan yas mərasimləri virusun daha çox insan arasında yayılması ehtimalı baxımından böyük təhlükə yarada bilər.
Bu gerçəkliyi nəzərə alaraq, özünü və cəmiyyəti qorumaq məqsədilə hər bir vətəndaşın Nazirlər Kabineti yanında Operativ Qərargahın qərarına əməl etməsi zəruridir. Hazırda Azərbaycanda bir çox hallarda yas mərasimlərinin təşkili müşahidə olunur. Lakin pandemiya səbəbindən yas mərasimlərinin keçirilməsinə qoyulan məhdudiyyətlər bu gün də qüvvədədir”.
Maraqlıdır, toyların məhdud sayda qonaqla keçirilməsinə icazə verilirsə, nəyə görə hüzr mərasimləri üçün də eyni qaydalar tətbiq olunmur?
Demokratiya və İnsan Hüquqları Komitəsinin sədri, hüquq üzrə fəlsəfə doktoru Çingiz Qənizadə mövzu ilə bağlı bildirdi ki, yas mərasimlərinin kütləvi keçirilməsinin tərəfdarı deyil: “İstərdim ki, ölkədə “Mərasimlər haqqında” qanun qəbul edilsin. Mən hələ parlamentdə olarkən bu təklifi irəli sürmüşdüm. İsrafçılıq həddən artıq çoxdur. Hər şey ifrat dərəcədədir. Mərasimlər keçirilərkən kasıb və varlı arasında fərqlər qoyulur. Məsələn, “Təzəpir” məscidində mərasimlərin keçirilməsi üçün qiymətlər fərqlidir. Sual verirlər ki, 10, 15, ya 20 AZN-lik olsun? Bu, biabırçılıqdır. Müsəlmanlıqdan söhbət gedirsə, heç bir dini qurumun rəhbərliyi imkan verməməlidir ki, onun tabeliyində olan məkanlarda qiymət fərqi olsun. İnsanların hətta ölüsünü də varlıya, kasıba bölürlər. Bu, toy mərasimləri üçün də keçərlidir. Yeri gəlmişkən, istərdim ki, toylarda maksimum 150 nəfərin iştirak etməsi ilə bağlı qayda hər zaman keçərli olsun. İnsanların toyda iştirak etmək imkanı yoxdur. Toy və yas mərasimləri keçirilən məkanların sahibləri insanları soymaqla məşğuldur. Eyni zamanda toyların keçirilməsinə icazə verilən kimi yoluxma halları artdı. Yas mərasimlərində qaydalar pozulur. Qayda-qanun hamı üçün olmalıdır. Həmçinin məscidlərin bağlanmasını böyük problem kimi qəbul etmək lazım deyil. İnsan namazını evdə də qıla bilər. Yas mərasimləri zatən müəyyən məhdudiyyətlərlə keçirilir. 300-500 nəfərlik yas mərasimlərinə ehtiyac varmı? Bəzi insanlar ölüsündən də şöhrət üçün istifadə edirlər. Mərasim zallarında kütləvi mərasimlərin qarşısının alınması düzgün addımdır”.
Ç.Qənizadənin fikrincə, hüzr mərasimlərinin keçirilməsinin tərəfdarları bilavasitə bu işdə maddi marağı olanlardır: “Bu məsələni qabardanlar mərasim evlərinin sahibləridir. Pandemiya dövründə gəlirdən məhrum olublar. Bəzi mərasim evlərində 4-5 zal var. Bu, külli miqdarda gəlir demək idi. Buna görə də ictimai rəyə təsir etmək istəyirlər”.
Sosioloq, “Sağlam Cəmiyyət Hərəkatı”nın sədri Lalə Mehralı bildirdi ki, adətən 3,7, 40, 52 mərasimləri izdihamlı keçirilir. Onun sözlərinə görə, yas mərasimlərinin də toy mərasimləri kimi məhdud sayda qonaqla keçirilməsi daha yaxşı olar: “Müəyyən məhdudiyyətlərin tətbiq olunması ilə yas mərasimlərindəki israfçılığa bəlkə də son qoyula bilər. Bir neçə il əvvələ qədər yas mərasimləri təmtərağı ilə toylardan heç də geri qalmırdı. Süfrəyə hər cür təam qoyulurdu. Dövlət qurumlarının dəstəyi və medianın təsir gücü ilə bunun qarşısını qismən də olsa, ala bildik. Ümumiyyətlə, müxtəlif mərasimlərin müəyyən çərçivədə keçirilməsinin vaxtı çoxdan yetişmişdi. Təbii ki, pandemiyanın da təsiri oldu. Yas mərasimlərinin izdihamlı keçirilməsi tamamilə yanlışdır. Kiminsə əzizi rəhmətə gedəndə yanına gedib, başsağlığı vermək, dərdinə şərik olmaq lazımdır. Saatlarla mərasim evində oturmaq vacib deyil. Məsələ təkcə koronavirusla bağlı deyil. Başqa yoluxucu xəstəliklər də var. Maskadan istifadəyə də o qədər də riayət olunmur. Bunun nəticəsində də vəziyyət günü-gündən qəlizləşir. Düzdür, Operativ Qərargah toylarla bağlı nisbətən humanist qərar verdi. Düşünürəm ki, həm şənlikləri, həm də hüzr mərasimlərini müəyyən çərçivədə keçirmək vacibdir. Digər bir məqam qərar qəbul edilərkən tətbiqetmə mexanizminin natamam həyata keçirilməsidir. İctimai nəqliyyatda sıxlıq göz önündədir”.“Yeni Müsavat”
