Azərbaycan İranla Zəngəzur dəhlizinə alternativ yolun inşası üzərində anlaşdı. Ermənistan sərhədi ilə 5 kilometr məsafədən keçən yol Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonunu Naxçıvanla birləşdirəcək və bura avtomobil və dəmiryolu, eləcə də rabitə və enerji təminatı xətlərinin yaradılması daxildir.
Dövlət başçısının dünən həmin memorandumu təsdiqləməsi də onun sübutudur ki, Azərbaycan öz dövlət maraqları məsələsində, habelə strateji xəttində qərarlıdır və Azərbaycanı heç bir qüvvə öz yolundan döndərə bilməz.
Alp.az-a xəbər verir ki, siyasi şərçi Xəyal Bəşirov bildirib Azərbaycanın Zəngəzur dəhlizinin açılması ilə bağlı olan mövqeyi prinsipial və qətidir:
Zəngəzur dəhlizinə alternativ
“Sadəcə burada bir sıra məqamlar var, hansı ki, bunlar bu gün həmin o dəhlizin reallaşmasına ciddi şəkildə mane olur. Məsələn, Ermənistanın Azərbaycanla yekun slüh sazişinin imzalanmasını uzatması. Bildiyiniz kimi, bizim keçmiş Qarabağ münaqişəsindən sonra qalan bəzi problemlər var ki, o problemlərin həlli istiqamətində dəfələrlə Ermənistana təkliflər ortaya qoymuşuq. Ən sonda isə Azərbaycan XİN tərəfindən Ermənistana rəsmi qaydada şərtlər təklif edildi. Həmin təkliflərdə də müddəalar heç də qeyri-adi deyildi.
Bunlar iki müstəqil dövlət arasında olan mövcud olan münasibətləri özündə ehtiva edən şərtlər idi. O cümlədən də orada Azərbaycan və Ermənistan arasında nəqliyyat və kommunikasiya xəttlərinin blokdan çıxarılması ilə bağlı məqamlar da öz əksini tapmışdı. Bu, elə bir məqamdır ki, nəqliyyat və iqtisadi kommunikasiyalaırn blokdan çıxarılması, təkcə Azərbaycan tərəfindən həyata keçirilməsi mümkün olmayan bir prosesdir. Çünki bu, əgər açılırsa, buna qarşı tərəf də öz reaksiyasını qoymalıdır”.
Sabiq deputat Cümşüd Nuriyev isə hesab edir ki, Azərbaycanın bu alternativi tapması Ermənistanın yürütdüyü səhv siyasətin nəticəsi oldu:
Necə ki, Qarabağ məsələsini özümüz həll etdik…
“Onlar indiyə qədər bunu tək Azərbaycanın Naxçıvanla yarada biləcəyi əlaqə kimi qəbul edirdilər. Lakin Azərbaycan necə ki, Qarabağ məsələsini özü həll etdi, bu məsələdə də Azərbaycan İranla olan münasibətlərinə yenidən baxdı və bu məsələni də həll etdi. Hətta Ermənistan tərəfi İranı satqınlıqda suçladı və bu gün də o siyasət onlarda davam edir”.
Milli Məclisin deputatı, Ana Vətən Partiyasının (AVP) sədri Fəzail Ağamalı söyləyib ki, Bakı-Naxçıvan və Türkiyə ilə türk dünyasını birləşdirən dəmiryolu, o cümlədən avtomobil yolunun İrandan keçərək reallaşması çox şübhəsiz ki, ölkə Prezidenti İlham Əliyevin müdrik xarici siyasətinin məntiqinə söykənir:
Onlar ciddi yanıldılar
“Bəlli olduğu kimi, ilk variant olaraq elə bir niyyətin həyata keçirilməsi üçün Zəngəzur dəhlizi nəzərdə tutulurdu. Buna Ermənistan imkan vermədi və ən müxtəlif bəhanələrlə belə bir dəhlizin açılmasına maneçilik törətdi. Onlar belə güman etdilər ki, bununla Azərbaycana qarşı danışıqlarda və yekun sülh müqaviləsinin imzlanmasında hər hansı bir üstünlük əldə edəcək. Lakin nəticədə ciddi yanıldıqlarının fərqindədirlər”.
Xəyal Bəşirov tarixi bir faktı da vurğulayaraq qeyd edib ki, Ermənistan tərəfi həm dəmiryolunun, həm də Horadiz-Mehri-Ordubad-Culfa avtomobil yolunun açılışı ilə bağlı olan məsələni müzakirə edib:
İrandan keçən yol Zəngəzur dəhlizinə alternativ deyil
“Sadəcə bu gün Ermənistan iqtisadiyyatı o qədər zəifləyib ki, həmin o yolun açılması ilə əlaqədar maliyyə resurslarının axtarışı ilə bağlı rəsmi məlumatlar Ermənistan istəblişmenti tərəfindən verildi.
İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra Azərbaycan regionda yeni reallıq formalaşdırıb. Bu reallığın şərtlərindən biri də iqtisadi aktivliyin sürətləndirilməsidir və bu proses də həyata keçirilməlidir. Zəngəzur dəhlizi və ona alternativ ola biləcək yollar da burada öz əksini tapıb.
Əslində, mən İrandan keçən yolu Zəngəzur dəhlizinə alternativ hesab etmirəm. Amma hər bir halda bu gün biz həmin o prosesi həyata keçiririk və bu yolun açılması da təbii ki, Azərbaycanın iqtisadi aktivlik prosesinin həyata keçirilməsi ilə bağlı ləngimələrin qarşısını alır”.
Eks deputat Cümşüd Nuriyev isə əlavə edib ki, Azərbaycan üçün təbii ki, Ermənistan ərazisindən keçən variant daha üstün idi:
Rusiyanın Avropaya çıxışı bağlandığına görə…
“Çünki orada vaxtilə sovet vaxtından struktur mövcud olmuşdu. Amma bizim üçün yenə də o variant istisna olunmur. Yəni bu yolun gələcəkdə çox böyük əhəmiyyəti olacaq. Çünki görünən odur ki, Rusiyanın artıq Avropaya çıxışı qapanıb, Uzaq Şərqdən onun dünyaya çıxışı mümkünsüzdür, yəni Çin üzərindən bu məsələləri edə bilməyəcək, ona görə də məcburdur ki, Rusiya bu variantı bir növ istifadəyə yararlı hala gətirsin. Bu variant gələcəkdə ola bilər və Azərbaycan tərəfi bundan yenidən yararlana bilər.
AVP sədri isə İrandan keçəcək dəhliz barəsində özünəməxsus şərh verib:
Bu da Zəngəzur dəhlizidir, ancaq…
“Əslində, bu da elə Zəngəzur dəhlizidir. İndi Zəngəzurun Şərqi varsa, Qərbi də var. Eyni zamanda Şimalı da var, Cənubu da var. Bu baxımdan, bu, elə Zəngəzur dəhlizidir, ancaq onun Cənub cinahıdır.
Beləliklə, bu dəhlizin açılması ilə bağlı memorandumun imzalanması, o cümlədən bu barədə konkret tədbirlərin həyata keçirilməsi Ermənistanda şok effekti yaradıb və onlar bir daha öz düşüncəsiz və məhdud dünya görüşləri ilə çıxılmaz vəziyyətə düşüblər.
Mənə elə gəlir ki, gələcəkdə məhz Mehridən keçən hissə də alternativ yol kimi işə düşəcək. Təbii ki, bununla bağlı onlar hazırlıq işlərini görürlər”.
Ermənistanla, yaxud da Ermənistansız…
X. Bəşirov “3+3” formatına da diqqəti yönəldib:
“Yadınızdadırsa, Azərbaycan və Türkiyə “3+3” formatında region dövlətlərinə əməkdaşlıq təklifi irəli sürmüşdü və bu formatda iştirak etmək üçün İran da öz təşəbbüsünü ortaya qoydu. Həmin o təşəbbüsün reallaşması istiqamətində atılan ən uğurlu addım kimi bu yolun açılması, o cümlədən Azərbaycan və İran arasındakı həmin razılaşmanın və o razılaşma ilə bağlı Azərbaycan Prezidentinin təsdiqi çox mühüm hadisədir”.
Bu proseslər Ermənistanla və yaxud Ermənistansız onsuz da həyata keçiriləcək. Yəni onlarsız da iqtisadi layihələrimizi, o cümlədən də enerji xəttlərimizin realaşdırılmasını həyata keçiririk. Ola bilsin ki, bu, bizə daha böyük resurslar hesabına başa gələ bilər, amma hər bir halda biz bunu reallaşdırırıq”.
Türküstana gedən yol
F. Ağamalının sözlərinə görə, biz Ermənistana görə, dövlət hədəflərimizi müəyyənləşdirmirik:
“Biz hədəflərimizi müəyyənləşdirdik və Ermənistanı da o hədəflərə tabe etdirməyə çalışırıq. Ona görə də bu yanaşma Azərbaycana çox böyük üstünlük gətirdi və Ermənistanı çıxılmaz bir vəziyyətə saldı. Eyni zamanda düşünürəm ki, biz artıq yaxın zaman kəsiyində Türkiyəni Türküstanla birləşdirəcək avtomobil və dəmiryolunun reallaşmasını çox da gözləməyəcəyik. Yaxın zaman kəsiyində hər birimiz üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən bu dəhliz işə düşəcəkdir”.
X. Bəşirov isə əmindir ki, bu gün həmin yolun reallaşdırılması Ermənistana, o cümlədən regiona marağı olan ermənipərəst qüvvələrə də bir mesajdır:
Ermənilər yenə dünyaya hayqıracaq ki…
“Onlar da anlamalıdırlar ki, onsuz da bu proseslər Ermənistansız da həyata keçiriləcək. Amma yaxşı olar ki, Ermənistan bu proseslərdə aktiv iştirak etsin və həmin o proseslərdən öz töhfəsini alsın. Əks təqdirdə, Ermənistan yenə də bu layihələrdən kənarda qalacaq və o cümlədən Ermənistan 30 ilə yaxın bir müddət ərzində olduğu kimi hayqıracaq ki, Azərbaycan və Türkiyə Ermənistanı siyasi-iqtisadi blokadada saxlayır. Bu proseslər bir daha onu göstərir ki, Ermənistan özü-özünün siyasi və iqtisadi cəhətdən blokada saxlanmasına şərait yaradacaq siyasəti yürüdür.
Düşünürəm ki, bu prosesin reallaşdırılması bir daha erməni cəmiyyətinə və emrənipərəst qüvvələrə ciddi bir mesajdır. Onlar anlasınlar ki, bu prosesə maneçilik törətmək, təkcə region ölkələrinə deyil, elə bilavasitə, Ermənistanın özünə zərər vuracaq”.yenisabah.az
