Türk xalqları Uzaq Şərqdən Qara dəniz sahillərinədək geniş ərazidə yayılıblar. Mərkəzi, Kiçik Asiya və Qafqazda onlar əhalinin əksər hissəsini təşkil edirlər. Onlar Altay dil ailəsinin türk dil qrupuna mənsubdurlar. Bu dil qrupu 4 yarımqrupa- oğuz, qıpçaq, uyğur və bulqarlara ayrılır. Türk dövlətləri müstəqil, muxtariyyətliyi olan və heç bir muxtariyyətliyi olmayan xalqlara bölünürlər. Avropa və Asiya ölkələrinin əksəriyyətində yığcam halda yaşayan və heç bir muxtariyyətliyi olmayan bir çox türk dilli xalqlar vardır. Müstəqil türk dövlətləri – Türkiyə, Azərbaycan, Qazaxıstan, Türkmənistan, Özbəkistan, Qırğızıstan və Şimali Kipr.
Türk dünyasının həyatında dönüş yaradan bu yeni siyasi mərhələyə doğru uzun bir yol gəlir. Bu yolun siyasi fəlsəfəsi isə Türk Dövlətləri Birliyi ideyasıdır. Bu ideyanın kökündə bu dövlətləri yaratmış türk xalqlarının etnogenetik təməli, ulu sivilizasiya qaynaqları, böyük dövlətçilik təcrübəsi və ənənəsi, bütün tarix boyu davam etmiş etnomədəni əlaqələri, tarixi diferensiasiya proseslərində itirmədikləri, qoruyub saxladıqları və daim inkişaf etdirdikləri ortaq dəyərləri dayanır. Bu elə bir möhkəm özüldür ki, tarixin ən mürəkkəb dövrlərində belə sarsılmamış, məqam düşdükcə bərkimiş, hazırda isə güclü inteqrasiya proseslərinə istiqamət verməkdədir. 2009-cu ildən bu ilə qədər fəaliyyət göstərmiş Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurası (TDƏŞ) və ya Türk Şurası da həmin təşkilatlanma prosesinin çox mühüm tərkib hissəsi idi.Türk Şurasının tarixi fəaliyyətinə qısaca nəzər salsaq, onun təsis edilməsinin türk dünyasının cazibə mərkəzi Azərbaycanla bağlı olduğunu deyə bilərik. Belə ki, 1992-ci ildən etibarən mütəmadi olaraq keçirilən və hələ rəsmi-təşkilati forma almamış türkdilli ölkələrin dövlət başçılarının zirvə görüşləri Türk Şurasının yaradılmasını siyasi zərurətə çevirmişdi. Türkdilli ölkələrin dövlət başçılarının 2009-cu ilin oktyabrında Naxçıvan şəhərində keçirilmiş Zirvə görüşündə imzalanmış Naxçıvan Sazişinə uyğun olaraq Türk Şurası yaradılıb. O zaman Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan və Türkiyə təşkilatın təsisçi üzvləri olublar.
Prezident İlham Əliyev Azərbaycanla Qırğızıstan arasında Birinci Dövlətlərarası Şuranın iclasında çıxışında
“Bu gün Türk dünyası yeni potensial əldə edir. Həm Azərbaycan, həm də Qırğızıstan türkdilli dövlətlər arasında qardaşlıq münasibətlərinin möhkəmlənməsinə fəal töhfə verir. Gələn ay keçiriləcək Zirvə Görüşü bizim həmrəyliyimizin möhkəmlənməsi işində daha bir addım olacaq”.
Məmmədova Cəmilə-ADPU – Nəsimi rayon təhsil işçisi
