Bakı Ekspo Mərkəzində 4-cü Azərbaycan Beynəlxalq Müdafiə “ADEX” və 13-cü Beynəlxalq Daxili Təhlükəsizlik, Mühafizə və Xilasetmə “Securex Caspian” sərgisi keçirildi. Bu dəfə qonaqları Qalib Azərbaycan qarşılayırdı və bu, dəmir yumruqdan sonra ölkəmizdə keçirilən ilk beynalxalq müdafiə sərgisi idi.
Keçirilən sərgi bir çox yeniliklərlə dolu idi və ADEX müdafiə sərgisi ölkəmizin real hərbi gücünun nümayişi kimi yadda qaldı. Bu dəfəki sərgi ötən illərdə keçirilən sərgidən tamamilə yenilikləriylə fərqlənirdi. Bu sərgidə 200-dən çox şirkət iştirak edirdisə, demək olarki, tam yarısının stendində PUA və dronlar nümayiş olunurdu. Əlbəttə,Azərbaycanın Müdafiə Sənayesi Nazirliyinin stendi xüsusilə seçilirdi – Nazirlik öz istehsalı olan yeni dron və PUA-ları nümayiş etdirirdi.
Lakin Müdafiə Sənayesi Nazirliyinin sərgisi tək dron və PUA-larla məhdudlaşmırdı–“İstiqlal” snayper tüfəngindən sonra ilk dəfə olaraq sərgiyə 12.7 mm-lik “İqlim”snayper tüfəngivə digər snayper tüfəngləri çıxarılırdı.
Qeyd edək ki, Müdafiə Sənayesi Nazirliyi 1000-dən artıq müdafiə təyinatlı məhsul istehsal edir. Nazirlik bu dəfə keçirilən sərgidə 179 adda müdafiə təyinatlı məmulatlarını nümayiş etdirdi. Yəni artıq Müdafiə Sənayesi Nazirliyi öz istehsalatını artırıb -əvvəlcə daha çox daxili bazar üçün məhsul istehsal edirdisə, indi xarici bazarlara da satışları artırır.
Sərgi çərçivəsində aparılan müşahidələr onu deməyə əsas verirki,Müdafiə Sənayesi Nazirliyi həm Silahlı Qüvvələrimizlə, həm də bir çox xarici dövlətlərlə satışmüqavilələri imzaladı.
Nazirlik sərgi çərçivəsində həm də öz istehsalı olan yeni növ avtomatların satışı istehsalı ilə bağlı danışıqlar aparırdı. Bundan başqa, Hazirlik həm də aviasiya bombalarının, zirehli texnikaların, PUA-ların və dronların daha da təkmilləşdirilməsi üçün bir çox layihələrin üzərində işləyir və digər ölkələrlə əməkdaşlıq perspektivlərini araşdırır.
Sərgi ilə bağlı bir məqamı da qeyd etmək yerinə düşər. Bildiyimiz kimi, Rusiyanın “Rosoboroneksport” şirkəti demək olarki keçirilən bütün sərgilərdə adətən maketlərlə təmsil olunurdu. Amma Bakıda keçirilən sərgidəruslar maraqlı addım atmışlarvə sərgidəyeni məhsulların özünü nümayiş etdirirdilər. Ruslar Bakıda zenit raket komplekslərini, atıcı silahları, PUA və dronları, həmçinin digər silahları əyani nümayiş etdirirdilər.
Bu, Azərbaycanda keçirilən sərginin önəmindən xəbər verir və göstərir ki, burda real alıcıların tapılması mümkündür. Təsadüfi deyil ki, Bakıda keçirilən sərgidə Rusiya və İran arasında birgə istehsal üçün böyük anlaşma əldə olundu və müqavilələr imzalandı.
Bundan başqa,Azərbaycanın Müdafiə Sənayesi Nazirliyi ilə Türkiyə şirkətləri arasında atıcı silahların birgə istehsalı üzrə də razılıq əldə olundu. Ölkəmizdə keçirilən sərgidə Türkiyə şirkətlərinin böyük əksəriyyətinin iştirakı müşahidə olunurdu. Bu dəfə keçirilən sərgidə ASELSAN, “Roketsan”, “Otokar” və digər şirkətlər iştirak edirdilər.
Bu həm də Silahlı Qüvvələrimiz üçün geniş imkan yaradır. Sərgiyə gətirilən məhsulların, demək olar ki, hamısıordumuza lazımlı və gələcəkdə istifadəedilə biləcək hərbi təyinatlı məhsullar idi. Sərgidə ölkəmizin silahlı birlik və birləşmələri üçün maraqlı olan məhsuların alışı üzrə müqavilələr imzalandı və yaxın gələcəkdə həmin məhsullar ölkəmizin arsenalına daxil olunacaq. Bu sıraya optik cihazlar, yeni texnikalar, PUA-lar və digər məhsullar aiddir.
Azərbaycanın dəniz qonşusu Qazaxıstanda sərgidə geniş tərkibdə iştirak edirdi. Qazaxlar həm qapalı həm də açıq məkanda öz məhsullarını nümayiş etdirirdilər.
Cənub qonşumuz İran da səgidə iştirakını gücləndirmişdi. Bakıda əvvəl keçirilən sərgilərdə bu ölkə bir stendlə iştirak edirdisə bu dəfə ikistendi var idi və stendlər yetərincə böyük idi. İran da daha çox PUA və dronlara üstünlük vermişdi. Bu ölkənin təmsilçiləriölkəmizdəkeçirilən sərgiyə “Mohajer-6” və “Shahed” PUA-larının nümunələrini gətirmişdilər. Bundan başqa,onlar zenit-raket komplekslərini və istehsal etdikləri digər müdafiə təyinatlı məhsulların nümunələrini nümayiş etdirirdilər.
İsrail isə hər zaman olduğu kimi bu dəfə də sərgidəgeniş tərkibdə, həm də yeni şirkətlərlə iştirak edirdi. Onlar Bakıda keçirilən sərgidə həm Türkiyə, həm də Rusiya ilə əməkdaşlıq müqavilələri imzaladılar və birgə silah istehsalı barədə razılığa gəldilər.
Bu il Bakıda keçirilən sərgi bir növ Azərbaycanın gücünün nümayişi oldu. Göstərdi ki, ölkə rəhbəri İlham Əliyevin hərbi quruculuq sahəsində apardığı siyasət həm də müdafiə sənayesinin inkişafına səbəb olub. Qeyd edək ki, Azərbaycanda özəl sektorun da hərbi sənaye sektoruna marağı artıb və yəqin ki, yaxın gələcəkdə Müdafiə Sənayesi Nazirliyi ilə yanaşı müdafiə təyinatlı məhsulları istehsal edən özəl şirkətlər dünyanın güclü istehsalçıları sırasına daxil olacaqlar.
Təsadüfi deyil ki, ADEX sərgisi dünyanın ən böyük silah istehsalçılarının marağına səbəb olub. Bu, 44 günlük Vətən müharibəsində Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinintətbiq etdiyi yeni taktika ilə bağlıdır. Bu müharibədə qazanılmış böyük qələbə həm ölkəmizdə, həm də dünyada keçirilən sərgilərə birbaşa təsir edib.
Məsələn, bunu Bakı ilə paralel Polşada keçirilən müdafiə sərgisində aydın görmək olur. Bakı Ekspo mərkəzində olduğu kimi Mərkəzi və Şərqi Avropanın ən böyük hərbi sərgisi olan “MSPO Beynəlxalq Müdafiə Sənayesi Sərgisi”də də stendlərin çoxunda məhz pilotsuz uçuş aparatların və dronların nümayişinə daha çox üstünlük verilib.
Bütün bunlar onu deməyə əsas verir ki, Azərbaycanın Ali Baş Komandanı İlham Əliyevin birbaşa diqqəti və dəstəyi ilə Silahlı Qüvvələrimiz 44 günlük Vətən müharibəsində qazandığı qələbə dünyanın hərb tarixinə əbədi olaraq qalacaq. Azərbaycanın “Dəmir yumruq” taktikası hərb tarixi dərsliklərində döyüş əməliyyatlarında yeni dövrün əsasını qoymuş dəyişiklik kimi qalacaq. Son 5 min illik hərb tarixində isə bu cür epoxal dəyişikliyə səbəb olan taktika yeniliyinin sayı isə 5-6-dır. Dünya tarixinə ilk dron savaşı kimi düşmüş 44 günlük Vətən maharibəsi isə bəlkə də bur sırada son böyük dəyişiklik olacaq.
