Gənc yaşda qəfil ölümlər – həkimlər “ürək” deyir…
Son dövrlər Azərbaycanda ürək tutmasından ölənlərin sayı çoxalmaqdadır. Qeyd etmək yerinə düşər ki, ölkəmizdə hər il 40 mindən çox adam ürək, qan-damar xəstəliklərindən ölür. Təkcə ötən il 41228 nəfər (20277 qadın və 20951 kişi) ürək qan-damar xəstəliklərinin qurbanı olub. Elə Səhiyyə Nazirliyinin mütəxəssisi, aritmoloq, invaziv kardioloq Fərid Əliyev də açıqlamasında deyib ki, Azərbaycanda da digər ölkələrdəki kimi ürək-damar xəstəlikləri ölüm səbəblərinin əsasını təşkil edir: “Ölümlərin 50 faizindən çoxu ürək-damar xəstəlikləri səbəbindən baş verir. 2050-ci ilə qədər ölüm səbəbləri arasında ürək-damar xəstəliklərinin ilk yerdə duracağı proqnozlaşdırılır. Daha sonra onkoloji xəstəliklərin önə keçəcəyi planlaşdırılır”.
Son günlərdə isə ürək-damar xəstəliklərindən ölümün gəncləşməsi narahatlıq doğurur. Yaşı 25-30 olan gənclərin də qəfil ürət tutmasından vəfat etməsi vəziyyətin gətrginliyindən xəbər verir. Elə son bir həftədə 3 həmkarımız qəfil ürəktutmasının qurbanı olub. Sentyabrın 20-də rusdilli saliber.az saytının əməkdaşı Zaur Mehdiyev 31 yaşında, sentyabrın 25-də “Bu gün” qəzetinin kommersiya direktoru Nizami İsmayılov, sentyabrın 27-də isə “De Media” internet platformasının fotoreportyoru Elgün Qasımzadə 25 yaşında dünyasını dəyişdi. Bəs görəsən, niyə gənclər ürək tutmasından vəfat edir?
Mövzu ilə bağlı invaziv-kardioloq Şəmşir Vəliyev danışıb: “Əvvəllər 50 yaşdan yuxarı şəxslərdə ürək problemləri müşahidə edilirdi. Son 3-4 ildir ki, artıq 40-50 yaşda olanlar arasında çoxalıb. Hətta 30-35 yaşda olanlar arasında ürək xəstəlikləri artıb. Bunun da əsas səbəbi birinci, stress faktorudur, ikinci, irsi faktor ən böyük amillər hesab edilir. Energetik içkilər də təsir edir, damarlarda olan disfunksiya olmasının əsas səbəbi energetik içkilərdir. Bundan başqa, yanaşı şəkərli diabet xəstəliyi olanlar, qan təzyiqindən əziyyət çəkənlər daha çox xəstəliyin qurbanı olur”.
Kordioloq qeyd edir ki, insanlar ürək-damar xəstəliklərindən uzaq olmaq istəyirlərsə, ilk növbədə sağlam həyat tərzi sürməlidirlər: “Fiziki aktivlik, ən vacibi tütün və energetik içkilərdən uzaq durmaq lazımdır”.
Həkim “ürək-damar xəstəliklərinin artmasına koronavirus da təsir edirmi” sualına belə cavab verib: “COVİD-in də çox böyük təsiri oldu. Çünki COVİD qanda laxtalanma prosesinə təsir göstərir. Hətta xəstəlikdən sağaldıqdan sonrakı dövrdə belə, ürək-damar sistemi xəstəlikləri, xüsusən də tromboemboliların əmələ gəlməsi özünü göstərir. Ona görə yanaşı xəstəliyi olanlara tövsiyə olunur ki, qan durulaşdırıcı dərmanlardan istifadə etsinlər”.
Ş.Vəliyev insanlara bir sıra tövsiyələr verib: “Əgər kimdəsə irsi, yəni valideynləri ürək-damar xəstəliyindən vəfat ediblərsə, bu insanlar özünə xüsusi diqqət etməlidir. Nəinki bu xəstələr, hər kəs ehtiyatlı olmalıdır. Oturaq həyat tərzi keçirən insanların heç olmasa, axşamlar bir saat təmiz havada gəzməsi vacib amildir. Yenə qeyd edirəm, tütündən uzaq durmaq lazımdır, ən çox da energetik içkilərdən imtina edilməlidir. Hazırda xəstələrdə ən çox rastlaşdığımız energetik içkilərdən sonra yaranan problemlərdir. Hətta energetik içkilər orqanizmdə aritmiyalara da səbəb olur. Bu da vacib amildir. Eyni zamanda yanaşı xəstəliyi olan və olmayan, ürək-damar xəstəliyi olan insanlar normal gündəlik qida tarifinə diqqət etməlidirlər. Şirniyyat, duzlu yeməklərdən, şoraba, turşu kimi qidalardan da uzaq durmaq lazımdır. Gün ərzində 1-1.5 litr su içmək lazımdır”.
Kardioloq Kəmalə Abdullayeva da qəfil ölümlər barədə öz sosial şəbəkə hesabında məlumat verib: “Qəfləti ürək ölümü və qəfləti koronar ölüm var, bunlar arasında fərq böyükdür. Qəfləti ürək ölümü daha geniş yayılmış bir fikirdir. Qəfləti ürək ölümündə ölümün səbəbi ürəyin işemik xəstəliyindən başqa digər xəstəliklər də ola bilər. Bu xəstəliklərə miokardın hipertrofiyasi ilə müşayət olunan ürək xəstəliyi, aortanın stenozu, durğunluq səbəbli ürək çatmazlığı, kardiogen şok, ürəyin tamponadası, ağciyər arteriyasının tomboemboliyası aiddir. Qəfləti koronar ölüm ürəyin işemik xəstəliyinin sürətlə inkişaf edən ağır kliniki variantı olub, bütün qəfləti ürək ölümlərinin 80-90%-ni təşkil edir. Qəfləti ürək ölümündən fərqli olaraq qəfləti koronar ölümün səbəbi bütün hallarda ürəyin işemik xəstəliyidir. Özünü tam sağlam hesab edən, heç vaxt heç bir narahatlığı olmayan psixoloji və fizioloji stabillik vəziyyətində olan şəxslərdə baş verən ölümlər qəfləti ölüm hesab edilir. Ürək tutmasının başlanması ilə ölümün baş verməsi arasında olan vaxta görə qəfləti koronar ölümün iki forması ayırd edilir, ani koronar ölüm – bu ölüm bir neçə saniyə müddətində baş verir və sürətli koronar ölüm – bu zaman hadisənin əlamətləri ölümnən 1 saat əvvəl başlayır.
Qəfləti koronar ölüm istənilən yaşda, o cümlədən gənclərdə hətta uşaq yaşlarında da baş verə bilər. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının məlumatına görə, qəfləti koronar ölümün rastgəlmə tezliyi hər həftədə 1 milyon əhaliyə 30 ölüm hadisəsi təşkil edir. Qəfləti koronar ölümün inkişafında bu kimi risk amillərinin rolu təsdiq olunub: kəskin miokard infarktı, qeyri-stabil stenokardiya, yüksəkqradasiyalı mədəcik aritmiyaları ilə müşayət olunan ürəyin işemik xəstəliyi, kardiomeqaliya və qan dövranı çatmazlığı,bir neçə əsas risk amilləri olan ürəyin işemik xəstələri. Qeyd etmək lazımdır ki, miokard infarktının başlanğıc fazasında baş vermiş ölüm qəfləti ölüm kimi qiymətləndirilmir. Belə ölüm infarktdan ölüm kimi qiymətləndirilir”.“Yeni Müsavat”
